21 Eylül 2006 tarihinde kabul edilen 5544 sayılı Meslekî Yeterlilik Kurumu Kanunu’nun amaç maddesinde “… ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek için gerekli ulusal yeterlilik sistemini kurmak ve işletmek üzere Meslekî Yeterlilik Kurumunun kurulması, çalışma usûl ve esaslarının belirlenmesi ile Türkiye Yeterlilikler Çerçevesiyle ilgili hususların düzenlenmesini sağlamaktır.” denilmektedir. Aynı Amaç maddesinde “Tabiplik, diş hekimliği, hemşirelik, ebelik, eczacılık, veterinerlik, mühendislik ve mimarlık meslekleri ile en az lisans düzeyinde öğrenimi gerektiren ve mesleğe giriş şartları kanunla düzenlenmiş olan meslekler bu Kanun kapsamı dışındadır” denilmektedir. Basın yayın organlarında çıkan haberlere göre bundan sonra kalıpçı, garson, sıvacı, boyacı olarak çalışacak herkesin bu kanun kapsamında Mesleki Yeterlilik Belgesi alması gerektiği, bu kanunun yayınlanışından sonra Mesleki Yeterlilik Belgesi olmayan hiçbir kimsenin çalışamayacağı belirtilmişti.
23/04/2015 tarihli ve 29335 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı Kanunda;
Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından standardı yayımlanan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, tebliğlerin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanununda düzenlenen esaslara göre Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip olmayan kişiler çalıştırılamayacaktır.
Ülkemizde verilecek tüm mesleki ve teknik eğitimin ulusal meslek standartlarına göre verilmesi zorunlu haline getirilmiştir.
Tehlikeli ve çok tehlikeli mesleklerde, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından yetkilendirilen sınav ve belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan kişilerin 31/12/2017 tarihine kadar belge masrafı ile sınav ücreti, 1/1/2018 tarihinden 31/12/2019 tarihine kadar ise belge masrafı ile sınav ücretinin yarısı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır. Fondan karşılanacak sınav ücreti, brüt asgari ücretin yarısını geçmemek üzere meslekler itibarıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulunun kararıyla belirlenecektir. Fondan karşılanan bu desteklerden kişiler bir kez yararlanabilecektir.
denilerek ÇSGB 25 Mayıs 2015 Pazartesi günü 2015/1 Sıra nolu tebliği yayımlamış ekinde meslekler için 1 yıl içinde Mesleki Yeterlilik Belgesi alma zorunluluğu getirilmiş 1 yıl içinde Mesleki Yeterlilik Belgesi almayanlar çalıştırılamayacağı belirtilmiştir.
Ancak Kanunun ilk amaç maddesinde yer alan tabiplik, diş hekimliği, mühendislik ve mimarlık meslekleri ile lisans düzeyinde eğitim alan kişiler bu kanun kapsamı dışında bırakılmıştı.
Mesleki Yeterlilik Belgesi almaya hak kazanan kişiler sadece Türkiye’de değil tüm dünyada almaya hak kazandıkları alanla ilgili olarak çalışma yeterliliği de alabiliyordu.
Mesleki Yeterlilik Kurumunun internet sayfasında yer alan bilgilere göre şimdiye kadar 341 meslek kodunda 681 Ulusal Meslek Standardı belirlenmiştir. Bu Standartlara göre Mesleki Yeterlilik Belgesini 57 kurum ve kuruluş vermektedir. Bu kurum ve şirketler arasında UGETAM, GAZBİR, BELGETÜRK gibi şirketlerin yanında, HAK-İŞ, BAYINDIR MEMUR-SEN gibi sendikalar, Anadolu Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi, İstanbul Aydın Üniversitesi gibi üniversiteler ve TMMOB Makine Mühendisleri Odası da bulunmaktadır. Çeşitli seviyelerde bulunan mesleki yeterlilik belgelerinde bazı alanlar için Seviye 3 ve Seviye 4 olarak farklı alanlar bulunduğu gibi Seviye 6’nın üzerinde olan Mesleki Yeterlilik Standartları da bulunmaktadır. Seviye 6 ve üstü standartlarda Mesleki Yeterlilik Belgesi alma ön koşulu ilgili alanda Lisans seviyesinde eğitim almak olarak geçmektedir.
Her ne kadar Kanunun 1.maddesinde lisans mezunları mühendislik, mimarlık alanları bu kanun kapsamı dışında olsa da özellikle Seviye 6 ve üstü Ulusal Mesleki Yeterlilik seviyelerinde lisans koşulunun olması kanunun amaç maddesi ile çelişmektedir. Seviye 6’dan sonra getirilebilecek olan seviye 7 ve seviye 8 aşamalarında ise lisans, lisansüstü ve doktora gibi aşamalar da işin içine girecektir. Bu konunun gündeme gelmesi daha önce TMMOB içinde yer alan uzman mühendislik tartışmalarını tekrar gündeme getireceği açıktır.
Konu ile ilgili olarak Odalar için bir diğer tartışma konusu ise uzmanlık alanı olarak mühendislik, mimarlık, şehir plancılığı alanlarında Mesleki Yeterlilik Belgesi Eğitimi veren kuruluşların bu eğitimi vermesinin ne kadar doğru olacağına ilişkindir. Kendi alanlarımızla ilgili olarak ön lisans ve altı eğitim grubuna ilişkin Mesleki Yeterlilik Eğitimlerinin odalar tarafından verilebileceği tartışması Kamu niteliğinde Meslek Örgütü olan ve halkın yararı doğrultusunda faaliyet gösteren TMMOB’ye bağlı odaların bir nevi ticari faaliyet içerisinde yer alıp almamasının oda kurullarında tartışılması anlamlı olacaktır.
Mesleki Yeterlilik Belgesi alınmasına yönelik şirketlerin kazançları ve bu elde ettikleri avantajların emekçilerin üzerinden sağlanması ise bir başka konu başlığıdır.
Tekin Akçapınar